Ilja's kijk op Ruimtekoers 2017
15 t/m 25 november vindt in Arnhem Zuid het Ruimtekoers-festival plaats. Via mijn stage bij Kunstbedrijf Arnhem, mede-organisator van dit festival, heb ik een kijkje achter de schermen gekregen en kunnen ontdekken vanuit welke visie zij bijdragen aan dit festival. Daarnaast treed ik ook als danser op tijdens het festival, waarin ik probeer om diezelfde visie na te streven.
Tijdens Ruimtekoers worden leegstaande panden tijdelijk gevuld met kunst. Exposities, performances, projecten, interactie – voor alles is een plekje. Ik heb het festival zelf nog nooit bezocht, en ken het dus alleen via mijn stage. Het enige wat ik dus concreet weet, is de insteek van waaruit Meet-this, een tak van Kunstbedrijf, bijdraagt aan Ruimtekoers. Die insteek is op zichzelf al veelbelovend: Meet-this richt zich op de ontmoeting, door middel van kunst en inclusie. Alle leeftijden, culturen, achtergronden; alle soorten mensen komen elkaar tegen. Bij Meet-this kan iedereen, ongeacht zijn afkomst, soort of maat, zich ontwikkelen en laten zien als kunstenaar.
Het kunstenaarschap staat voorop en overstijgt elke beperking of afwijking van de norm. Meet-this werkt hierin samen met kunstenaars, die de artistieke kwaliteit van ieder kunstwerk waarborgen. Meet-this is dan ook geen creabea-dagbesteding en streeft naar kunstzinnigheid in plaats van enkel creativiteit. Meet-this wil de kunstenaar in iedere deelnemer, naar buiten te laten treden.
Met dit idee in mijn achterhoofd, stapte ik twee weken geleden voor het eerst Wijkcentrum de Symfonie in. Samen met enkele medestudenten van ArtEZ, zou ik daar een workshop gaan geven aan twee multiculturele vrouwengroepen. Elke groep zouden we in totaal maar twee dagdelen voor onze neus krijgen – aan ons de taak om zoveel mogelijk uit deze ontmoeting te halen én deze te vertalen naar een artistiek waardig product om te tonen op Ruimtekoers. Maar hoe win je in zo korte tijd het vertrouwen van een groep die je nog nooit eerder hebt gezien? Die bovendien is opgegroeid in een totaal andere cultuur dan jij? Hoe zorg je er vervolgens voor dat de dialoog niet alleen in woorden plaatsvindt, maar artistiek tot uiting komt?
Mijn zorgen bleken overbodig. Zelden heb ik een groep meegemaakt die van begin af aan zo open stond voor elk idee dat ik opperde. Ook het taalprobleem waar ik nog even nerveus over was, bleek nauwelijks een probleem te noemen. Behalve dat er altijd wel iemand was die kon vertalen, bleek dit vaak niet eens nodig. De dames gebruikten onze beeldende opdrachten om te laten zién wat ze bedoelden. Doordat wij zelf ook deelnamen aan de opdrachten, ontstond er direct een zeer persoonlijk contact. De ontmoeting ontstond vanzelf in de uitwisseling van onze producten, die elk een stukje van onze persoonlijkheden lieten zien - en dat is precies zoals ik het had gehoopt.
Betoverd werd ik toen ik de groep mee mocht nemen in een aantal dansante opdrachten. Dit onderdeel vonden mijn medestudenten al spannend, ondanks dat zij de voorbereidingen hadden meegemaakt. Hoe moest dit dan zijn voor de deelnemers, die geen idee hadden? Zouden er geen culture waarden in de weg staan? Zodra ik de workshop uitvoerde, merkte ik echter dat wij het vertrouwen van deze groep al lang hadden gewonnen. Stuk voor stuk overwonnen de deelnemers hun huiverigheid én hun taalbarrières.
Ook in geabstraheerde vorm, bleef onze lichaamstaal universeel. Ik haalde de niet-Nederlandssprekenden en de vertalers uit elkaar en stond ervan versteld hoe weinig frustratie en onzekerheid dit opleveren. De dames wilden zo graag meedoen, dat ze werkten met wat ze wél konden. Ze gingen ervoor en bleken veel meer te begrijpen dan gedacht. Dat is precies waar Meet-this naar streeft: niet de beperking zien, maar juist datgene wat wél mogelijk is.
Die insteek is ook voor Adriaan Luteijn, choreograaf van Introdans, van groot belang. De afgelopen weken draait mijn klas onder zijn leiding een inclusieproject. Iedere week maken we danscomposities met een doelgroep die buiten de verwachte norm van de danswereld valt. Hoe dans je als dansprofessional samen met iemand met autisme, dementie of iemand die in een rolstoel zit? Ook hier is het doel niet simpelweg dagbesteding. In tegendeel: we werken toe naar een artistiek hoogwaardig product, dat even hoog gewaardeerd wordt als een voorstelling met alleen professionele dansers die passen binnen het traditionele verwachtingspatroon.
Ook in dit project gold dat mijn vragen zichzelf beantwoorden, door gewoonweg te dóen. Inclusie-denken bleek een knop die omgezet moet worden: al je zintuigen openzetten, je volledig concentreren op de ander en gewoon gáán. En vooral niét je artistieke makers-visie aan de kant zetten. Aan ons als dansers is immers de taak om, net als bij Meet-this, de artistieke kwaliteit te waarborgen. De komende weken mogen we daarom aan de slag om samen met een oudere, die via een speeddate aan ons wordt gekoppeld, een dansduet te maken dat daadwerkelijk gepresenteerd gaat worden op Ruimtekoers. En het publiek van Ruimtekoers wil geen liefdadigheid zien, maar kunst.
Challenge accepted. Als toekomstig dansdocent ben ik ervan overtuigd dat ik de kunstenaar in iedereen naar boven kan halen. Zolang ik maar kijk naar de mogelijkheden in plaats van de onmogelijkheden, en me écht open stel voor wie er dan ook tegenover me staat. Ik weet dat dat kan, en dat is wat ik ga laten zien op Ruimtekoers.
